در حال بارگذاری ...
ایرج افشاری اصل

بـررسی عنصر روایـت در اسطوره‌ی گیلگمش مبتنی بر دیدگاه نورثروپ فرای

چکیده‌

یکی از دغدغه‌های دیرین بشری در طول تاریخ مقابله با پدیده­ی مرگ و نیستی بوده است. آدمی از طریق مقابله با مرگ سعی کرده تا به زندگی خود دوام بیشتری ببخشد.

او در مقابل پدیده­ی مرگ، اساطیر تولد، نوزایی و جاودانگی را پدید آورد تا به این طریق به احساس ترس و دهشت از مرگ فائق آید. به خاطر اهمیت این مسأله در این راستا در هر قبیله و تمدنی، آئین‌ها و مراسمی شکل گرفت که هر چند به ظاهر ریخت و شکل برگزاری آن‌ها متفاوت بودند، امّا تقریباً ساختارهای مشابه و کارکردهای یکسانی به خود گرفتند.

جاودانگی و مقابله با مرگ، نیاز مشترک همه­ی انسان‌ها است. به همین خاطر تمامی تمدن‌ها، اساطیر و آئین‌های ویژه‌ای در این خصوص دارند. اهمیت پدیده‌ی مرگ تا جایی است که بن‌مایه‌ی اولین حماسه‌ی مکتوب بشری یعنی "گیلگمش"، مقابله با مرگ و یافتن عصاره‌ی جاودانگی است.

خاستگاه گیلگمش فرهنگ آشور است که از نظر قدرت همتای رستم ایرانی و هراکلس یونانی و هرکول رومی است. او با یک دست قادر به خفه کردن شیر و کشتن گاو وحشی بوده است و مرگ تنها هماورد او است که در مقابلش تن به شکست می‌دهد. گیلگمش پس از طی طریق و کشف و شهود به ضرورت پدیده‌ی مرگ پی می‌برد و مرگ را پذیرا می‌شود. گیلگمش علی‌رغم قدمت و تاریخ چندین هزار ساله، کارکرد خود را در جهان معاصر نیز دارد، تا جایی که به کرّار درام‌نویسان به سراغ این اسطوره رفته‌اند.

یکی از شاخص­های ویژه­ی اسطوره­ی گیلگمش عنصر روایت در آن است که جدای از موضوع عام آن که به پدیده­ی مرگ و جاودانگی می­پردازد، راز ماندگاری و خوانش­های آن در طول اعصار مدیون عنصر روایت آن است. عنصر روایت در این اثر هنری تا جایی است که اگر به این شکل اُسطُقس­دار و محکم نبود و کم و کاستی­هایی در آن وجود داشت، شاید این اسطوره به این شکل و با این شدت مورد اقبال و استقبال خوانندگانش قرار نمی­گرفت.

یکی از نظریاتی که بهتر می­توان به جایگاه و اهمیت عنصر روایت در گیلگمش پرداخت، نظریه­ی روایت نورثوروپ فرای است که بر اساس آن نظریه می­توان اسطوره­ی گیلگمش را مورد مداقه و تحقیق قرار داد.

این تحقیق به شیوه‌ی کتابخانه‌ای متن را تحلیل ساختاری کرده و به روش فرامتنی عنصر روایت در گیلگمش را با توجه به نظریه نورثروپ فرای در زمینه­ی روایت مورد مداقه و بررسی قرار خواهد داد.

کلیدواژگان: آئین، اسطوره، مرگ، نوزایی، روایت، نورثروپ فرای،ساختار و گیلگمش.

 




نظرات کاربران