بازشناسی پهلوان کچل، کهن ترین نسخه مکتوب نمایش عروسکی در ایران

این مقاله سعی دارد با دستمایه قراردادن یکی از دو متن ثبت‌شده از دو اجرای نمایش عروسکی که حدود یک قرن پیش توسط ایران‌شناس روس، «رومان آندریویچ گالونُف» در تهران ثبت گردیده ـ و تا امروز قدیمی‌ترین متون ثبت‌شده از این گونه‌ی نمایشی محسوب می‌گردد ـ به تحلیل و واکاوی عناصر موجود در آن پرداخته و شناختی از بازتاب شرایط اجتماعی ـ فرهنگی آن دوران در شکل‌دهی به اجزا و ترکیبات این گونه‌ی نمایشی ارائه دهد. به این منظور با تحلیل متن مکتوبِ گردآورده‌ی گالونُف، عناصر موجود در آن استخراج گردیده و با عناصر موجود ـ یا شناخته‌شده‌ی ـ نمایش های عروسکی متأخر مقایسه می‌شود تا چشم‌اندازی از تفاوت‌های اجرایی بین اجرای ثبت‌شده و اجراهای متأخر تبیین شده، و تأثیرات اجتماعی ـ فرهنگی آن دوره بر شکل اجرایی این گونه‌ی نمایشی ترسیم گردد. در پیشینه‌ی موضوع به ارائه‌ و تحلیل یافته‌های متن‌پژوهی پرداخته شده است. در بدنه‌ی تحقیق، با ذکر فعالیت‌های گردآورنده در زمینه‌ی نمایش‌های ایرانی و تَبارشناسی نمایش‌های عروسکی و پهلوان‌کچل سعی گردیده به خلاء و کاستی اطلاعاتی موجود در این حوزه اشاره شود. در ادامه، به تحلیل ویژگی‌های متن همچون طرح داستانی، شخصیت‌های نمایشی، ویژگی‌های اجرایی شامل صحنه، محل اجرای نمایش و زبان نمایشی پرداخته‌شده و در خاتمه بازتاب تأثیرات فرهنگی ـ اجتماعی متن از روزگار خود بررسی گردیده است.

واژگان کلیدی: نمایش ایرانی ـ نمایش عروسکی ـ خیمه‌شب‌بازی ـ پهلوان‌کچل ـ گالونُف