شخصیت و شخصیت پردازی دراماتیک شیخ صنعان بر مبنای مراحل سه گانه ی سورن کیرکگارد

چکیده 

حکایت شیخ صنعان در منطق‌الطیر را مهمترین حکایت فریدالدین عطار می‌دانند. این روایت تحول شخصیتی بواسطه عشق را بیان می‌کند. این تکوین شخصیتی از منظر عطار سلوکی عرفانی – فلسفی محسوب می‌شود تا سالک به سر منزل مقصود نائل شود. درک رابطه میان سیر تکوینی شخصیت و خویشتن او مستلزم ساختاری جامع از دریچه فلسفه است. این ساختار باید بر پایه شخصیت و براساس مسیری طرح‌ریزی شود که او را از ابتدای جهالت تا انتهای شناخت در برگیرد.

سورن کیرکگارد فیلسوف دانمارکی در دو کتاب «یا این/یا آن» و «ترس و لرز» نظرگاهی فلسفی را پی‌ریزی می‌کند که به‌وسیله آن تبدّل و تغیّر فرد از یک موجود استحسانی به شهسواری ایمان را تشریح می‌کند. در دستگاه فلسفی کیرکگارد همه چیز حول محور شخصیت شکل می‌گیرد. شخصیت با انتخاب یا عدم انتخاب گزینه‌های اخلاقی میان خیر خاص و خیر عام تفاوت قائل می‌شود. موجود اخلاقی در اضطراب درستی ایمانش دست به تعلیق اخلاق می‌زند تا حقیقت را دریابد و از این تردید رهایی یابد.

در این مقاله با اتکا به نظریه شخصیت محور کیرکگارد، از شیخ صنعان موجودی دراماتیک خلق می‌شود که بواسطه کنش‌هایش می‌تواند به قهرمانی نمایشی تبدیل شود. شیخ صنعان از یک موجود استحسانی در ابتدای داستان در انتها با درک حقیقت به موجودی ایمانی تبدیل می‌شود که این روند کاملاً بر پایه اصول ارسطویی است. می‌توان از این حکایت عطار بر اساس تکامل فلسفی شخصیت متنی نمایشی به نگارش درآورد.

 

کلیدواژه‌ها: عطار، سورن کیرکگارد، شخصیت‌پردازی، متن نمایشی