فرزان سجودی، میثاق نعمت گرگانی
نقد اجتماعی سلیقه مشروع تماشاگران تئاتر تهران از منظر نظریه میدان پی‌یر بوردیو
چکیده
رشد سریع تعداد سالن‌های نمایش در طی یک دهه‌ی اخیر موجب ایجاد تغییرات بنیادی در فرایند تولید و مصرف تئاتر در تهران شده است. دگرگونی‌هایی که عاملان مختلف، از گروه‌های تولیدی و سالن‌داران گرفته تا تماشاگران را تحت تأثیر قرار داده است. پژوهش پیش رو با در نظر گرفتن این تغییرات و با استفاده از مفاهیم نظری جامعه‌شناسی بوردیو به بررسی علل و معانی این تغییرات پرداخته است. چگونگی تعامل عادت‌واره‌های تماشاگران میدان تئاتر خصوصی با میدان تئاتر، تمایز آن‌ها با عاملان سایر میدان‌های تئاتر، چگونگی ترکیب سرمایه‌های فرهنگی و اقتصادی آن‌ها و همچنین مسیر اجتماعی آنان مورد تحلیل قرار گرفته‌اند تا زمینه‌ی تحلیل و طبقه‌بندی کنش‌ها و انتخاب‌های آنان میسر گردد. لذا بر مبنای چارچوب روش‌شناختی پی‌یر بوردیو و با تحلیل علت‌کاوانه و معنی‌کاوانه داده‌های تجربی‌ای که از دو طریق کیفی (مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته و مشاهده) و کمّی (پرسش‌نامه ترکیبی) در میدان تئاتر گردآوری گشتند، تفاوت‌های قریحه‌ی پرورش‌یافته در میان گروه‌های مختلف عاملان و حوزه‌های کاربست آن‌ها، و کارکرد این تفاوت‌ها در میدان تئاتر مشروع مورد بررسی قرار گرفت. در پایان این نتیجه حاصل گشت که مسیری که تماشاگر در میدان طی کرده، و منش‌ها و شیوه‌ی کسب و تسلط بر عادت‌واره‌ها و سرمایه‌های میدان، نقشی کلیدی در صورت‌بندی سلیقه‌ی تماشاگران تئاتر میدان مشروع ایفا می‌کند و همچنین سلیقه‌ی تماشاگران تازه‌وارد، نظام ادراک و طبقه‌بندی خود را به میدان تئاتر تحمیل کرده است و توانسته منجر به تمایززدایی در هویت سالن‌های نمایش گردد.
واژه‌های کلیدی: سلیقه مشروع، تماشاگران تئاتر، نظریه میدان، سالن‌های خصوصی تئاتر، پی‌یر بوردیو