ماسک به مثابه عروسک در تئاتر یونان باستان بر اساس تعریف هنری یورکفسکی از خاستگاه و چیستی عروسک

چکیده

هنریک یورکفسکی یکی از نظریه‌پردازان بزرگ لهستانی قرن بیستم و بیست و یکم تئاتر و تئاتر عروسکی در جهان است که درباره‌ی پیشینه‌ی عروسک، نظریه و درباره‌ی خود عروسک، تعریف مشخص و کامل‌تری نسبت به سایر نظریه‌پردازان این هنر دارد. بر اساس نظریه‌ی او، عروسک ریشه در صور خیال انسان داشته که برای نشان دادن خدایان و غلبه بر نیروهای طبیعی و مافوق آن شکل گرفته و خاستگاهی آیینی دارد. عروسک در گذر زمان به اشکال مختلف ظهور کرده و تا به امروز در تکنیک‌ها و گونه‌های مختلف طبقه‌بندی شده و می‌شود. از آن جایی که ماسک نیز خاستگاهی آیینی و عملکردی مشابه با عملکرد عروسک در میان انسان‌های اولیه دارد و همچنین مانند عروسک دارای ماهیت شی‌ءگونه است می‌توان ماسک‌ها را بر اساس تعریف یورکفسکی، در زیر مجموعه‌ی عروسک قرار داد. از آن‌جایی که در تئاتر یونان باستان ماسک‌ها برای اجرای نقش‌های مختلف همچون عروسک‌ها به خدمت گرفته می‌شدند، می‌توان عناصر عروسکی را در تئاتر یونان باستان نیز دید. در این پژوهش سعی شده است ابتدا با بررسی کتاب‌ها و مقالات موجود، به واکاوی و مطالعه‌ی نظریات مطرح شده درباره‌ی خاستگاه و ماهیت عروسک پرداخته و سپس تعریف هنریک یورکفسکی از چیستی عروسک و نظریه‌ی او درباره‌ی خاستگاه آن ارائه شود تا با مقایسه‌ی این دو به سوالات این پژوهش پاسخ داده شود.

واژگان کلیدی: عروسک، ماسک، یونان باستان، تئاتر عروسکی، هنریک یورکفسکی.