مجید سرسنگی ـ نیلوفر زارع
نقالی و پنسوری؛ ایستایی و پویایی (مطالعه‌ی تطبیقی دو گونه‌ی نمایشی ایران و کره)
چکیده
«پنسوری» یکی از گونه‌های نمایش سنتی در کره‌ی جنوبی است که شباهت‌های زیادی با «نقالی» ایرانی دارد. این نوع نمایش از دیرباز در کره مورد توجه طبقات مختلف جامعه بوده و در مناسبات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اجرا می‌شود. همان طور که نقالی در تاریخچه‌ی هنرهای نمایشی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد، این گونه‌ی نمایشی نیز حیات خود را در کره‌ی جنوبی حفظ کرده و دارای اشتراکات اجرایی بسیاری با نقالی ایرانی است. اما نکته‌ی جالب توجه این است که این گونه‌ی نمایشی در کره برخلاف نقالی در ایران توانسته مسیر به روزشده ای را طی کند و با ایجاد موضوعات و فضاهای مدرن همچنان با تماشاگران حداکثری به حیات خود ادامه دهد. چرایی افت اجرای نقالی (این شیوه‌ی نمایشی) در ایران و واکاوی علل این فرضیه یکی از اهداف این نوشتار است؛ بررسی، شناخت و مقایسه‌ی پنسوری با نقالی می‌تواند ما را با یک فرمت نمایشی مهم در فرهنگی دیگر آشنا کند. همچنین توجه به ریشه‌ی نمایش‌های کهن در کشورهای شرقی و دسته بندی اشتراکات آن‌ها می‌تواند یک الگوی فرهنگی مشابه پیش رو قرار دهد و موجبات بسط مباحث نظری را فراهم کند. در این مقاله ضمن آشنایی با پنسوری و شیوه‌های اجرایی آن، به مضامین پرداخته شده، داستان‌ها و اهداف محتوایی و سبکی آن اشاره می‌کنیم و در راستای آن به واکاوی علل فرضیه‌ی مطرح شده خواهیم پرداخت. پرسش تحقیق این است که «پنسوری» با وجود همه‌ی شباهت‌هایی که با نقالی دارد چگونه توانسته خود را به یک شیوه‌ی اجرایی پرمخاطب و به روزشده تبدیل کند درحالی که این اتفاق برای نقالی نیفتاده است؟ و این که آیا می‌توان در نتیجه‌ی این مقایسه، راهکاری برای ارتقاء شیوه‌ی نمایش نقالی یافت؟
کلید واژه‌ها: پنسوری، کره‌ی جنوبی، ایران، نمایش سنتی، نقالی.