کنکاشی در شکل گیری گروه تئاتر آناهیتا و تاثیر آن بر تئاتر ایران (1337 – 1343)

چکیده

یکی از مهم ترین رویدادهای نمایشی تشکیل گروه های مختلف تئاتری بود که پس از تاثیرات منفی اتفاقات سیاسی دهه30 و به دنبال آن تحولات مثبت دهه40 در زمینه تئاتر و ادبیات در ایران اتفاق افتاد. گروه آناهیتا، به عنوان یکی از این گروه های مهم تئاتری ایران که جنبه ها و تاثیرات مختلف و متنوعی داشته است، تاکنون کمتر مورد ارزیابی دقیق قرار گرفته است. تحقیق درباره گروه تئاتر آناهیتا براساس این پرسش شکل گرفته است که: "آیا تئاتر آناهیتا به عنوان یکی از گروههای پرکار دهه 30 و 40 توانسته در رشد تئاتر ایران تاثیرگذار باشد؟" با توجه به نقش حائز اهمیت این گروه تئاتری در روند شکل گیری و پیشرفت تئاتر کشور و پرورش هنرپیشه های تئاتر، هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی همه جانبه گروه تئاتر آناهیتا و شناخت تأثیرات آن بر تئاتر و هنر بازیگری در ایران در طی دوران فعالیت رسمی آنها، بین سال های 1337 تا 1343، و همچنین بعد از آن بوده است. فرضیه این تحقیق براین مبنا استوار است که تئاتر آناهیتا با آموزش و پرورش هنرمندان تئاتر، تولید نمایش و انتشار منابع علمی و تئوری در این سه حوزه از تئاتر تاثیر گذار بوده و باعث رشد و ارتقا منابع و پرورش هنرمندان تاثیرگذاری در تئاتر ایران نیز بوده است. به همین منظور، ابتدا، مختصری از فعالیت گروه های تئاتر روسیه و کشورهای اروپایی، از جمله آلمان، انگلیس و غیره، که بر تئاتر جهان اثرگذار بوده اند، بیان می شود. سپس، از آن جهت که گروه آناهیتا با هدف ترویج شیوه استانیسلاواسکی تشکیل شد، در مبحثی کوتاه به تعریف و بررسی این شیوه پرداخته می شود و در پایان نیز ضمن برشمردن تاثیرات و نتایج فعالیت تئاتر آناهیتا در تئاتر ایران، فعالیت های این گروه مورد ارزیابی قرار می گیرد.

این تحقیق، با به کارگیری روش مطالعه کتابخانه ای شامل جمع آوری اطلاعات از طریق جستجو در اسناد و مدارک، منابع تصویری و نشریات و نیز تحقیقات میدانی، از طریق مصاحبه با تعدادی از هنرمندان انجام شده است. سپس داده های مورد نیاز جمع آوری گردید و از طریق مقوله بندی آنها، داده ها به هشت مقوله اصلی و زیرمقوله تقسیم بندی شدند.

تجزیه و تحلیل و بررسی یافته ها نشان می دهد که گردانندگان گروه آناهیتا (مصطفی اسکویی و مهین اسکویی) توانسته‌اند شیوه استانیسلاوسکی را به هنرجویان خود معرفی و به طور عملی آموزش دهند و جامعه تئاتری آن دوره را از طریق معرفی این سبک و پرورش بازیگرانی که بر اساس این شیوه آموزش دیده اند، تحت تأثیر قرار دهند. اجراهای گروه آناهیتا، شکلی نوین از اجراهای صحنه ای را به معرض نمایش گذاشت که تا به آن روز در تئاتر ایران وجود نداشت. اما کیفیت کار آنها از لحاظ تکنیک در حد متوسط قرار داشت. در نهایت به این نتیجه دست یافتیم که گروه آناهیتا هنرمندان بزرگی را پرورش داد که هر یک به تنهایی توانسته‌اند تأثیر به سزایی بر تئاتر ایران گذاشته و تا به امروز، نام های درخشان و ماندگاری از خود در تاریخ نمایش ایران به جای بگذارند. 

واژگان کلیدی:

تئاتر، گروه تئاتری، تئاتر اروپایی (تئاتر غربی)، سیستم استانیسلاوسکی، تئاتر آناهیتا.

 

این مقاله از پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد با عنوان «بررسی در شکل‌گیری گروه تئاتر آناهیتا و تأثیر آن بر تئاتر ایران» به راهنمایی دکتر روح‌الله جعفری استخراج شده که در دانشکده‌ی هنر و معماری دانشگاه علوم و تحقیقات تهران (گروه تخصصی هنر، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران) از آن دفاع شده است.