اقتباس و اعتراض: طبیعت زدایی و برساخت گرایی پسامدرن در «لیر» ادوارد باند

چکیده

مقاله‌ی پیش رو نمایشنامه‌ی لیر (1971) نوشته‌ی ادوارد باند را در نقش یک اثر اقتباس‌شده از شاه لیر ویلیام شکسپیر در نظر می‌گیرد تا تغییر نگاه به سنّت شکسپیری را در اثر باند مورد بررسی قرار دهد. با توجّه به اینکه یکی از اهداف اقتباس‌گر ابراز اعتراض به اثری است که آن را اقتباس می‌کند، بخشی از مطالعات اقتباس می‌تواند معطوف به چرایی و چگونگی تغییر متن مبدأ به منظور تحمیل فلسفه‌ای خاص به آن باشد. این رویکرد مطالعاتی قابلیّت به‌کار‌گیری در هر دو متن باند و شکسپیر را دارد زیرا هر کدام تغییرات قابل توجهی، که ریشه در دغدغه‌های آنها نسبت به فلسفه‌ی وجودی انسان دارد، به منابع در دسترس خود می‌دهند. این مقاله ضمن اشاره به دغدغه‌های اقتباسی و کیفیّت‌های زیبایی‌شناسی در نمایشنامه‌ی شاه لیر، بر نمایشنامه‌ی لیر باند متمرکز می‌شود تا اعتراض اقتباس‌گر به سنّت شکسپیری برجا مانده را بررسی کند. با توجّه به اینکه باند عمدتاً به اندیشه‌ی تقدیر‌گرایانه و محافظه‌کارانه‌ی موجود در نمایش شکسپیر معترض است، مقاله‌ی پیش رو تغییرات بنیادین اقتباسگر در پیرنگ، شخصیّت، زبان، قدرت و ایدئولوژی را مورد تحلیل قرار می‌دهد تا مدرن‌سازی متن شکسپیری از طریق تحمیل رویکرد برساخت‌گرایی را در نمایش باند نشان دهد. بدین منظور، رویکرد‌های پسامدرن به اقتباس از منظر لیندا هاچن و جولی سندرز و تأکید رولان بارت بر پدیده‌ی طبیعی‌سازی در نقش ابزار ایدئولوژیک به عنوان مبانی نظری مورد استفاده قرار می‌گیرند تا گذر از ذات‌گرایی به برساخت‌گرایی در اقتباس باند مورد تأکید واقع شود.

کلمات کلیدی: اقتباس، شکسپیر، تئاتر پسامدرن، ایدئولوژی، طبیعی‌سازی