سارا نوری، محمدرضا شریف زاده
اثرسنجی واقعیت مجازی بر عملکرد صحنه‌پردازی تئاتر با تکیه بر آثار آستین وانگ
چکیده:
آستین وانگ، طراح صحنه تئاتر تایوانی در استفاده از یک رویکرد حداقلی در ایجاد فضای مجازی که عناصر اصلی یک داستان را بازی می‌کند، مهارت دارد. رویکردی که بازخورد مخاطب در جوامع مدرن را دچار دگرگونی کرده و فرایند جانشینی نشانه‌های واقعیت مجازی به جای واقعیت را ممکن ساخته و از جهتی دیگر، فرصت دیده شدن و حضور بیشتر با محدودیت کمتر را برای مخاطبین ایجاد کرده است. بسیاری از کارگردانان، بازیگران و تماشاگران معتقدند صحنه‌پردازی‌های تئاتر مجازی توجه تماشاگران را بیش‌از‌حد به خود جذب می‌کند و با ایجاد تئاتر تصنعی ارتباط میان مخاطب و نمایش کاهش می‌یابد. با توجه به اینکه هر اثر هنری و ادبی نیاز دارد که با نمایش ابعاد مختلف اثر، انتقال اطلاعات و احساسات را به مخاطب انجام دهد، ازاین‌رو، مقاله حاضر عطف به رویکرد نظری آستین وانگ، به ارزیابی و تحقیق نسبت به این دو گستره مثبت و منفی و عوامل مؤثر در ارتباط مخاطب با صحنه‌پردازی تئاتر به هنگام استفاده از واقعیت مجازی می‌پردازد. فرضیه پژوهش این است که؛ استفاده از عوامل مؤثر واقعیت مجازی در صحنه‌پردازی تئاتر به واسطه مجازی بودن، نه تنها باعث اشکال در ارتباط مخاطب با اجرا نمی شود، بلکه امکان ارتباط موثرتر با مخاطب را ایجاد می‌کند. روش پژوهش در این مقاله، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد جهت‌دار است. پرسش اصلی این این است که چگونه می‌توان با استفاده از واقعیت مجازی در صحنه پردازی ارتباط موثرتری میان مخاطب و اجرا ایجاد کرد؟ همچنین این تحقیق به دنبال یافتن راهکارهایی برای استفاده موثر صحنه‌پردازی با استفاده از واقعیت مجازی در تئاتر ایران است. و در این گستره در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه می توان شیوه‌‌های مختلف استفاده از تکنولوژی در طراحی صحنه را در تئاتر ایران پیاده کرد؟ و این نوع استفاده چه محاسن و معایبی می تواند داشته باشد؟
به‌منظور سنجش چگونگی تأثیر تئاتر مجازی بر مخاطب، از روش اسنادی و رویکرد تحلیلی - توصیفی، متن مصاحبه‌هایی عمیق که از طرف کارگردانان برجسته صورت گرفته بود را مورد کنکاش قرار داده و از این طریق، کدهای مفهومی، با استفاده از نرم‌افزار اطلس‌تی استخراج گردید. یافته‌های این پژوهش به تبیین ده عامل مؤثر «حس بی‌مکانی»، «سیالیت محیط»، «رنگ و کیفیت تصویر»، «مقیاس و چیدمان فضا»، «تنوع صحنه‌ها»، «کیفیت نور»، «خیالی بودن»، «صدا»، «سرعت حرکت» و درنهایت «حس بی‌زمانی» منتج شده که موجب افزایش ارتباط مخاطب با تئاتر مجازی می‌شود.
واژگان کلیدی: واقعیت مجازی، صحنه‌پردازی، تئاتر مجازی، آستین وانگ