دگردیسی مضحکه ی ایرانی در مواجهه با مدرنیسم
(بررسی تاثیر دگرگونی های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بر تحولات مجالس تقلید در دوره ی پهلوی)

چکیده

پژوهش  حاضرباتوجه به ضرورت بررسی تحلیلی سیرتکوین نمایش های سنتی ایرانی ، تاثیرات تحولات اجتماعی ، سیاسی وفرهنگی برمجالس تقلید ایرانی را دردوران پهلوی (1304 تا1357 ه.ش)، دورانی که کمتر دراین زمینه مورد توجه پژوهشگران بوده است، بررسی می نماید ودر جستجوی پاسخی برای این سئوال است  که:  شرایط اجتماعی وسیاسی  حاکم و تحولات فرهنگی این برهۀ زمانی چه تاثیراتی برقصص ونحوۀ اجرای مجالس تقلید داشته اند؟ پس به همین سبب؛ به تحلیل جامعه شناسانه اسناد وبه ویژه متون ثبت شده و به جای مانده از مجالس شادی آور دراشکال گوناگون آن می پردازد که بخشی از آنها در مرکز اسناد هنرهای نمایشی در کتابخانه تئاتر شهرمضبوط بوده ، برخی در مکتوبات موجود دراین زمینه توسط پژوهشگران متقدم ثبت شده اند وبرخی از آرشیوهای شخصی ابتیاع گردیده اند، پژوهش حاضر ضمن شناسایی وتحلیل تغییرات وتحولات به وجود آمده درقصص ونحوه اجرای انواع گوناگون نمایش های شادی آورسنتی دراین دوران ،  در پایان به این نتیجه دست می یابد که:  طی این دوران نمایش های شادی آورسنتی همسوباخواست زمانه اوجی کوتاه مدت، گسترش وسپس نزول خود راتجربه نموده اند و حتی برخی ازگونه های آن – چون سیاه بازی – درمقاطعی به عنوان رقیبی جدی برای تئاتر وارداتی درتماشاخانه های الگوگرفته اراروپامطرح بوده اند و برهمین اساس باتوجه به شرایط وپیشنهادات زمانه موضوعات ووضعیت های  مورد علاقه مخاطبین وسفارشات  اجتماعی )وگاه تحت حمایت دولت) درانتخاب قصص برای اجرا درمنازل وتماشاخانه هاواستفاده از ترفندهاوفنون کمدی وایجاد بزنگاه های نمایشی تغییرات وتحولاتی را بنا به پسند زمانه و خواست مخاطبین وگاه تحت تاثیر تئاتر وارداتی پذیرا شدند.لیکن علیرغم این تلاش از سوی دست اندرکاران نمایش های شادی آور به سبب گرایش حکومت پهلوی ومیل  جامعه به مدرنیزاسیون واز دست رفتن زمینه های طبیعی ورشد وتحول مجالس شادمانی به تدریج سیر نزولی خود را آغاز نموده ودر اواخر دوران پهلوی در حضیض مذلت قرار می گیرند. ضمنا در این مقاله با توجه به دسترسی پژوهشگر به اسنادی که کمتر مورد توجه بوده اند؛برخی از ترفندها وتحولات انجام پذیرفته در قصص ومتون نمایش های شادی آور برای نخستین بار طرح می شوند. امید است که دستاوردهای این تحقیق درشناسایی تاریخچه مبهم نمایش های شادی آور ایرانی موثر بوده وتوسط نمایشگرانی که درپی احیاء و معاصرسازی این گونه های نمایشی هستند، مورد استفاده قرار گیرد.

واژگان کلیدی : تقلید- تئاتر- دوره پهلوی – سنت- تجددطلبی – تماشاخانه