رضا عباسی، علی اصغر فهیمی‌فر
نقش و اهمیت بداهه‌پردازی در نمایش‌های شادی‌آور ایرانی با تأکید بر سیاه‌بازی
چکیده
اشکال مختلف نمایش ایرانی در طول تاریخ و به‌مرورزمان در قالب گونه‌های مختلف، از دل آئین‌ها، سوگواره‌ها و مراسم شادی‌آوری سر برآوردند. دراین‌بین نقش بداهه‌پردازی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شیوه‌های اجرایی نمایش‌های شادی‌آور ایرانی و به‌خصوص نمایش سیاه‌بازی غیرقابل‌انکار است. از سویی دیگر استخراج اصول و قواعد بداهه‌پردازی در اشکال مختلف نمایش‌های شادی‌آور ایرانی بر پایه روش‌ها، دستاوردها و متدهای نوین تئاتری، یکی از ضرورت‌های نمایش امروز ماست.
هدف اصلی این پژوهش مطالعه شیوه‌ها، روش‌ها و تکنیک‌های متنوع بداهه‌پردازی در فرایند تولید نمایش‌های شادی‌آور ایرانی و به‌خصوص نمایش سیاه‌بازی است.
این پژوهش به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی تدوین‌شده و جهت تکمیل اطلاعات پایه‌ای و بنیادین در این مقاله از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی استفاده‌شده است؛ فرضیه اصلی در این پژوهش آن است که مطالعه تکنیک‌ها و روش‌های متنوع بداهه‌پردازی در اشکال مختلف نمایش شادی‌آور ایرانی و به‌خصوص نمایش سیاه‌بازی می‌تواند موجب افزایش آگاهی، درک و شناخت «بازیگران، اجراگران یا نمایشگران» از ظرفیت‌های اجرایی بداهه‌پردازی در این‌گونه از نمایش شود. همچنین تلاش میشود به این سؤالات پاسخ داده شود که بداهه‌پردازی به چه معناست و شیوه‌های مختلف بداهه‌پردازی نمایشی کدامند؟ و نمایش‌های شادی‌آور ایرانی چگونه و طی چه فرایندی از بداهه‌پردازی استفاده می‌کنند؟ و شیوه‌ها، روش‌ها و تکنیک‌های مختلف بداهه‌پردازی چگونه و طی چه فرایندی در نمایش سیاه‌بازی نمود پیدا می‌کنند؟
در نتیجهگیری ضمن تعریف بداهه‌پردازی و بررسی سطوح، شیوه‌ها و انواع تکنیک‌های مختلف آن و همچنین معرفی و تشریح ساختار نمایش سیاه‌بازی، به بررسی شیوه‌های بداهه‌پردازی در اشکال مختلف نمایش ایرانی و نمایش سیاه‌بازی پرداخته و تصریح‌شده است که آشنایی و فراگیری تکنیک‌ها و مهارت‌هایی همچون «تجربه نمایشگران در فرایند بداهه‌پردازی»، «گسترش موقعیت‌ها در فرایند بداهه‌پردازی»، «ارتباط اجراگران و مشارکت آن‌ها با یکدیگر در فرایند بداهه‌پردازی»، «اعتماد گروهی در فرایند بداهه‌پردازی»، «کنش کلامی در فرایند بداهه‌پردازی» و «کنش غیرکلامی در فرایند بداهه‌پردازی» می‌تواند موجب افزایش شناخت نمایشگران از ظرفیت‌های اجرایی بداهه‌پردازی در اشکال مختلف نمایش شادی‌آور ایرانی و به‌طور مشخص نمایش سیاه‌بازی شود.
واژگای کلیدی: بداهه‌پردازی، نمایش ایرانی، نمایش شادی‌آور، سیاه‌بازی، نمایشگران