خوانشی فمینیستی از نمایشنامه «لیر» ادوارد باند با تمرکز بر جنس و جنسیت

چکیده

مقاله‌ی حاضر که به روش کیفی و توصیفی - تحلیلی نوشته شده است، از نظریات لیبرال فمینیست‌ها برای تبیین مناسبات جنسیتی پرسوناژهای نمایش نامه‌ی لیر بهره برده است. محور اصلی لیبرال فمینیسم، تساوی کامل زنان و مردان و برخورداری زنان از حقوق سیاسی و اجتماعی است. به نظر لیبرال فمینیست‌ها باید جامعه‌ای به وجود آورد که هیچ چیز و هیچ کاری به جنس خاصی تعلق نداشته باشد و همه فرصت‌های اجتماعی در آن برای زنان و مردان برابر باشد. جنسیت، ابزاری ست که اجازه تمرکز بر ارتباطات بین خود و دیگر، فرهنگ و جامعه، ابعاد اجتماعی، نمادین یا بازنمایی را می‌دهد. هدف در این پژوهش این است که ببینیم آیا خوانش حساس به جنسیت در لیر باند قابل انجام است یا خیر؟ در همین راستا پژوهش به دنبال پاسخ این پرسش خواهد بود که باند چه تغییراتی در پیرنگ ایجاد کرده است و برای اعمال تغییرات نسبت به نسخه پیش از خود از چه تکنیکی بهره گرفته است؟ خوانش نمایش نامه‌ی لیر باند با دیدگاه لیبرال فمینیسم، چنین آشکار می‌سازد که باند بیشتر بر انسانیت و جنبه‌های آن تأکید دارد و به جای برجسته کردن ویژگی‌های زنانه و مردانه در یک فرد که اموری جانبی هستند، بر انسان بودن این دو جنس پافشاری داشته است و فردیت و استقلال را در سه پرسوناژ زن بودیس، فونتانل و کردلیا به رسمیت شناخته است. همچنین باند در این راه با استفاده از تکنیک آشنایی‌زدایی و غریب‌سازی از شاه لیر شکسپیر مناسبات جنسیتی را به نحو مطلوبی روشن ساخته است. اگر شکسپیر تمام اتفاقات را حول محور خاندان سلطنتی گردانیده، در عوض، باند از طبقه کارگر، نادیده انگاشتن حقوق آنها، حقوق زنان و آزار و اذیت و تجاوز به زنان و دختران و اختلاف طبقاتی صحبت می‌کند. نتایج نشان می‌دهد که مقوله‌ی هویت مطابق با اعمال و رفتارهای شخصیت‌ها تعریف شده و پرسوناژها على رغم جنس خود، هویتی دیگر و جنسیتی دیگر پیدا کرده‌اند.

واژگان کلیدی: فمینیسم لیبرال، جنس، لیر، کردلیا، جنسیت، ادوارد باند، آشنایی زدایی