شیوا شعبانی بنکی/ اسماعیل شفیعی
امکان‌سنجی تعیین شخصیت و تیپ شخصیتی کاراکترها از بطن نمایشنامه با تکیه بر آراء یونگ، هورنای و شارحان انیاگرام
کنستانتین استانیسلاوسکی، میخائیل چخوف و استلا آدلر، بعنوان سه نسل مختلف و پیاپی از باورمندان به بازی قابل باور، طی آموزه‌های خود از بازیگران می‌خواهند که قبل از هر چیز، از طریق آنالیز نمایشنامه، ویژگی‌های شخصیتی کاراکتر را از متن نمایشنامه استخراج نمایند تا بتوانند نقش را بازی کنند .از این‌رو طی قرن اخیر بسیاری از بازیگران و معلمان بازیگری تلاش کرده‌اند به این آموزه جامه عمل بپوشانند تا بلکه از این طریق بر غنای بازی بازیگران افزوده شود. همچنین با اتکا بر همین آموزه، دروسی همچون شخصیت‌شناسی و روانشناسی شخصیت به دوره‌های آموزشی بازیگران افزوده شده و کتب و جزواتی در این‌باره منتشر شده و تلاش در این حوزه به یکی از مهمترین وظایف بازیگران و فعالان تئاتری تبدیل شده است.
از سوی دیگر روان‌شناسان جهت تسهیل تشخیص شخصیت افراد، گروه‌بندی‌ای تحت عنوان «تیپ‌های شخصیتی» طراحی نموده‌اند و برای تشخیص شخصیت و تیپ شخصیتی افراد اصول و قواعدی مشخص کرده‌اند که مطابق این اصول و قواعد لازم است مجموعه‌ی گسترده‌ای از اطلاعات مربوط به فرد گردآوری شود در غیر اینصورت تعیین شخصیت و تیپ شخصیتی فرد ناممکن است.
همچنین از آن‌جا که حدود یک قرن از انتشار آموزه‌ی مورد نظر، توسط استانیسلاوسکی، و بیش از نیم قرن از بیان این آموزه توسط میخائیل چخوف و استلا آدلر می‌گذرد و جهان علم هر روز گزاره‌های خویش را نو به نو می‌کند، ضرورت می‌نمود که این آموزه از منظر علم روانشناسی معاصر مورد مداقه واقع شود و امکان اجرای آن بررسی شود. به همین منظور، نگارندگان این مقاله، آرا و نظرات کارن هورنای، کارل گوستاو یونگ و گرجیف و دیگر شارحان و توسعه دهندگان انیاگرام را بعنوان چارچوب نظری این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده برگزیدند و تلاش نموده با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و سایت‌های معتبر علمی به هدف این پژوهش دست یابند.
دستاوردهای این پژوهش که در دو بخش: «کلی» و «جزئی» ارائه شده، نشان می‌دهد که آموزه ی مورد نظر استانیسلاوسکی ، میخائیل چخوف و استلا آدلر و تابعیین آنها ، قابلیت اجرا ندارد و اطلاق هرگونه شخصیت خاص به هریک از کاراکترهای نمایشنامه‌های منتشر شده، فاقد وجاهت علمی است و آنچه که بعنوان شخصیتِ یک کاراکتر اعلام می‌شود بیش از آنکه حاصل نمایشنامه باشد، حاصل تخیلات و تصورات ذهنی خوانندگان است.
واژگان کلیدی: استانیسلاوسکی، میخاییل چخوف، استلا آدلر، شخصیت کاراکتر، تیپ شخصیتی کاراکتر، هورنای، انیاگرام